Akacja – jej gałązka jest symbolem nieśmiertelności, także wolnomularskiego dążenia ku światłu.
Ciemność – symbol niewiedzy i etycznej ignorancji charakteryzującej profanów, czyli osoby niewtajemniczone. Celem wolnomularskiego procesu doskonalenia jest przejście z ciemności ku światłu, a więc ku rozumniejszemu życiu.
Czcigodny Mistrz– przewodniczący loży, zwany niekiedy mistrzem katedry.
Czeladnik – ten, który osiągnął drugi stopień wtajemniczenia masonerii symbolicznej.
Hiram Abif – według Starego Testamentu syn wdowy, kierujący budową Świątyni Salomona. Bohater najstarszych wolnomularskich legend. Jego imię jest symbolem śmierci
i zmartwychwstania, przedmiotem nauki trzeciego stopnia, mistrzowskiego.
Inicjacja – uroczyste przystąpienie do loży, po którym otrzymuje się stopień Ucznia.
Kamień nieociosany – element wyposażenia izby lożowej, symbolicznie – osoba przyjęta do wolnomularstwa, Uczeń rozpoczynający proces duchowego doskonalenia.
Kamień ociosany (kubiczny) – element wyposażenia izby lożowej, symbolicznie – wolnomularz, który przeszedł etapy duchowego doskonalenia, otrzymując wyższy stopień.
Klejnoty ruchome – Każda loża, w masonerii regularnej, ma trzy ruchome i trzy nieruchome klejnoty. Trzy ruchome to cyrkiel, węgielnica, pion; trzy nieruchome, kamień nieociosany, kamień ociosany i kobierzec. W amerykańskiej masonerii układ ten
i wyjaśnienie są dokładnie odwrotne.
Kobierzec – wizerunek wykonany na posadzce loży, tablicy drewnianej lub na płótnie, przedstawiający symbole właściwe dla danego stopnia wtajemniczenia.
Konstytucja WLNP– zbiór praw obowiązujacy w obediencji. Z punktu prawnego jest to regulamin funkcjonowania WLNP, opisany stosownym jezykiem, obowiązujący na podstawie Statutu Stowarzyszenia WLNP, zarejestrowanego w KRS.
Literatura wolnomularska – obejmuje wydawnictwa wewnętrzne wolnomularskie: podręczniki, opisy rytuału, spisy lóż itp. Nie są powszechnie rozpowszechniane, ale ukazują się tzw. ujawnienia, pisane przeważnie przez byłych masonów. Dostępna jest także literatura popularna, dająca wgląd w masonerię. Osobną kategorią są antymasoniki, w najlepszym przypadku krytyczne wobec wolnomularstwa, a niekiedy mocno wrogie i przeważnie głoszące nieprawdę.
Loża – prawidłowo ustanowiona społeczność wolnomularska, jako podstawowa jednostka organizacyjna, objęta jurysdykcją Wielkiej Loży. Także określenie miejsca zebrań, a jej przestrzeń stanowi Symbol wszechświata.
Masoneria błękitna – inaczej symboliczna. Obejmuje stopnie Ucznia, Czeladnika i Mistrza wolnomularskiego, jest administrowana przez Wielką Lożę (w masonerii nieregularnej określaną przeważnie nazwą Wielki Wschód).
Masoneria nieregularna – masoneria, która nie jest przez masonerię regularną uznana za takową. W szczególności jest to masoneria Wielkiego Wschodu, liberalna, nie uznająca Wielkiego Budownika Wszechświata, a także przyjmująca kobiety. Wspólna praca rytualna z lożami nieregularnymi jest dla wolnomularzy masonerii regularnej wzbroniona.
Masoneria regularna – masoneria, wyznająca 12 zasad Wolnych Mularzy Regularnych. Obediencja powinna być uznawana za regularną przez Zjednoczoną Wielką Lożę Anglii – Lożę Matkę Świata.
Masoneria wyższych stopni – kontynuacja stopni masonerii symbolicznej, w masonerii anglosaskiej jest to przeważnie Royal Arch. Szerzej rozpowszechniony (także w Polsce) jest Ryt Szkocki Dawny i Uznany, składający się ze stopni 4-33. Jurysdykcja RSDU jest rozdzielna od masonerii symbolicznej, niemniej wymaga od swych członków do niej przynależenia.
Mistrz – ten, który osiągnął trzeci, najwyższy stopień wtajemniczenia masonerii symbolicznej. Mistrz wolnomularski jest uprawniony do pełnienia funkcji przewodniczącego loży, czyli Czcigodnego. Rytuał podniesienia do stopnia Mistrza osnuty jest wokół legendy o zabójstwie Mistrza Hirama, budowniczego Świątyni Salomona.
Obediencja – związek lóż w danym kraju, reprezentowany przez Wielką Lożę, o jurysdykcji wyłącznej na jego terenie, jeśli przynależy do masonerii regularnej. W Polsce jest to WLNP.
Obraz loży – spis członków loży.
Południe – symboliczna godzina podjęcia prac w loży, także część pomieszczenia lożowego, w której siedzą czeladnicy.
Północ – symboliczna godzina zakończenia prac lożowych, część pomieszczenia lożowego, w której zasiadają uczniowie.
Postulant – osoba zgłaszająca się do loży wolnomularskiej. Przechodzi procedurę tzw. węzłów przyjęcia, obejmujących rozpatrzenie wniosku, przepytania przez członków Komisji Inwestygacyjnej loży, przesłuchanie “pod opaską” – spotkanie z członkami loży, którzy następnie podejmują decyzję o przyjęciu.
Prace – wspólne działanie wolnomularzy podejmowane w loży, także rytualna i misteryjna część obrządku. Wykonana praca oznacza więc dokonany postęp w dziedzinie duchowego doskonalenia.
Profan – każdy kto nie jest wolnomularzem, inaczej „światowy”.
Rytuał – zbiór lożowych zachowań, wygłaszanych tekstów
i wykonywanych gestów, zazwyczaj zapisywany w obowiązujących w całej obediencji Księgach Rytów. Pewne jego elementy pozwalają stwierdzić, czy mamy do czynienia z rytuałem stopnia ucznia, czeladnika, mistrza czy też jednego z tzw. stopni wyższych.
Sztuka królewska – jedno z określeń wolnomularstwa, zazwyczaj odwołujące się także do architektury i alchemii.
Światło – podstawowy, zarazem jeden z najbogatszych w treści symboli wolnomularskich. Odnosi się do Boga, prawdy, wiary, wiedzy, także do iluminacji kończącej rytuał inicjacyjny. Otrzymanie światła oznacza przejście do doskonalszego życia.
Świątynia – sala przeznaczona do obrządków rytualnych.
Świątynia Salomona – świątynia ludzkości, wiedzy i doskonalenia, symbol celu, a zarazem samego związku wolnomularskiego; wiele pojęć i symboli wolnomularskich wywodzi się ze Starego Testamentu.
Trzy Wielkie Światła – cyrkiel, węgielnica i Księga Prawa. Księgą Prawa może być Biblia, Talmud, Koran lub inne księgi objawione, podczas prac otwarte w miejscu określanym jako ołtarz. Jeśli w loży są wyznawcy różnych religii, powinny na nim być położone odpowiednie księgi.
Uczeń – wolnomularz po inicjacji, pierwszy stopień wtajemniczenia masonerii symbolicznej. Nie ma pełni praw wolnomularskich, w loży milczy, słucha.
Urzędnicy – bracia pełniący określone funkcje w pracach loży i poza nią. Przewodniczy im Czcigodny Mistrz Loży.
Uznania Wielkich Lóż – Wielkie Loże regularne, mając już uznanie Wielkiej Loży-Matki Świata, potwierdzają wzajemne uznanie między sobą. Pozwala to na swobodną komunikację, wspólne prace i kontakty. Lista Wielkich Lóż uznanych
(i uznających) WLNP jest zawarta tutaj.
Wielka Loża – najwyższa władza obediencji, pracujaca w formule Zgromadzenia, obradującego dwa razy w roku. Przewodniczy jej Wielki Mistrz, wspomagany przez Wielkich Urzędników. Sposób funkcjonowania, zakres zadań i kompetencje zawarte są w Konstytucji WLNP.
Wielki Budownik (Architekt) Wszechświata – wolnomularskie przedstawienie Boga, jako Stwórcy kreującego świat zgodnie z prawami matematyki, a więc w sposób umożliwiający jego rozumowe poznanie. Nie jest tożsamy z Najwyższym jakiejkolwiek religii.
Wniesienie światła – utworzenie loży zgodnie z zasadami sztuki królewskiej, czyli tak, aby nowa loża mogła być uznana za regularną.
Wschód – symboliczny kierunek, z którego dociera do loży i do Ziemi całe światło. Część loży, w której przebywa Czcigodny i dostojnicy lożowi. Także określenie miejsca, gdzie odbywają się prace (np. na Wschodzie Warszawy). Również określenie obediencji, przeważnie masonerii nieregularnej.
Zachód – symboliczny kierunek, z którego przybywa do loży profan (światowy), symbol życia w ciemnościach. Także część loży od strony wejścia.
więcej znaczeń symboliki masońskiej jest zawarte w hasłach XIX-wiecznych anglosaskich encyklopedii, co jest podane tutaj
